Microbiologie En Infectieziekten Hoepelman.pdf

Microbiologie en infectieziekten behandelt alle soorten infecties en alle aandachtsgebieden binnen de medische microbiologie. De indeling van dit boek is gebaseerd op klinisch relevante groepen van infectieziekten, waarbij de nadruk is gelegd op die infectieziekten die een in Nederland en Vlaanderen werkzame arts regelmatig tegenkomt. In vergelijking met de voorgaande drukken worden veel ziektebeelden uitgebreider besproken, zijn nieuwe verwekkers (bijv. het Ebola en Zika virus) opgenomen en is er een hoofdstuk over ooginfecties toegevoegd. Het inleidende hoofdstuk is geactualiseerd en op diverse plaatsen is meer aandacht besteed aan aspecten van het menselijke afweersysteem. De hoofdstukken zijn in ruime mate van illustraties voorzien en vrijwel alle ziektebeelden worden toegelicht aan de hand van patiëntencasus.

Microbiologie en infectieziekten is primair bedoeld als leerboek voor studenten geneeskunde en medische biologie. Daarnaast is het boek geschikt voor individuele bestudering en als naslagwerk. Aan deze geactualiseerde en uitgebreide druk hebben specialisten van alle Nederlandse geneeskundefaculteiten meegewerkt.

Microbiologie en infectieziekten. Onder redactie van I.M. Hoepelman, J.van der Noordaa, R.Sauerwein, H.A.Verbrugh. 349 bl., fig., tabellen. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten 1999. ISBN 90-313-2513-9. Prijs: ingen. ƒ 125,-.

Met het verschijnen van Microbiologie en infectieziekten is een Nederlandstalig leerboek beschikbaar dat drie oudere boeken vervangt, te weten Medische microbiologie, Medische virologie en het Leerboek infectieziekten. Het boek is primair bedoeld voor het curriculum geneeskunde van de universiteiten, is afgestemd op de eindtermen van de opleiding tot basisarts en wil aansluiten bij de vernieuwing van het geneeskundig onderwijs in Nederland. Het is ruim voorzien van foto's, tabellen en figuren, het leest prettig en het heeft een overzichtelijke opmaak. Daarmee is het een aantrekkelijk alternatief voor de eerdergenoemde boeken.

Voor het schrijven van een leerboek over infectieziekten kunnen twee invalshoeken worden gekozen: de micro-organismen of de kliniek van de infectieziekten. De laatste benadering is gekozen voor Microbiologie en infectieziekten. In het algemeen leidt een benadering van het onderwerp vanuit de klinische ziektebeelden tot een fragmentarisch en daardoor onoverzichtelijk aanbod van de kennis over micro-organismen. Aan dit euvel lijdt het nieuwe leerboek ook. De auteurs hebben geprobeerd dit probleem op te lossen met hoofdstuk 1, dat een inleiding geeft over de algemene aspecten van het vakgebied. In dit hoofdstuk worden evolutie, structuur, taxonomie en fysiologie van ziekteverwekkers, pathogenese, epidemiologie, diagnostiek, therapie en resistentie behandeld. Een paragraaf over preventie ontbreekt in dit hoofdstuk. Het eerste hoofdstuk helpt wel om overzicht te krijgen, maar is daarom nog niet goed bruikbaar voor elk curriculum. In het Leidse curriculum is bijvoorbeeld gekozen voor een blok in het tweede jaar dat de basis moet leggen voor bespreking van de kliniek van infectieziekten in de latere jaren. In grote lijnen valt de leerstof samen met hoofdstuk 1. De diepgang van dit hoofdstuk schiet hiervoor echter tekort. Aanvulling van de informatie vanuit de overige hoofdstukken zou kunnen, maar is lastig, omdat de informatie verspreid door het boek heen wordt gegeven en moeilijk is te vinden. Zoekend naar gegevens over streptokokken, vond ik in de index 18 verwijzingen naar 1 tot 13 bladzijden per verwijzing. Helaas geeft de index niet aan wat hoofdverwijzingen zijn. Verder is de index onvolledig. Over virulentiefactoren wordt volgens de index gesproken op twee plaatsen, terwijl bij het doorkijken gemakkelijk nog drie belangrijke plaatsen waren te vinden over dit onderwerp. Het boek is niet makkelijk toegankelijk, waardoor het moeilijk op een andere manier is te gebruiken dan door de auteurs is bedoeld. Dit maakt dat het niet voor elk curriculum geschikt zal zijn.

Het ideale leerboek voor microbiologie en infectieziekten bestaat niet en zal wellicht ook nooit geschreven worden. Microbiologie en infectieziekten is een zeer bruikbaar boek wanneer het past in de opzet van het curriculum.

5 VII Woord vooraf bij de tweede druk Voor u ligt de tweede druk van Microbiologie en infectieziekten, een leerboek voor Nederlandstalige studenten in de geneeskunde en medische biologie. De inhoud is afgestemd op de gewijzigde eindtermen van de studie Geneeskunde (versie 2001), voor zover het microbiologie en infectieziekten betreft. De eindtermen voor deze vakgebieden staan in Bijlage 1. Alhoewel er in vergelijking met de eerste druk op diverse plaatsen meer aandacht is besteed aan aspecten van de afweer, is dit boek niet geschikt om de toekomstige geneeskundige te onderwijzen in de diverse aspecten van de immunologie. Hiervoor zijn diverse leerboeken in de klinische immunologie voorhanden. De eerste editie is voorgelegd aan inhouds- en onderwijsdeskundigen van Nederlandse en Vlaamse universiteiten, hetgeen geleid heeft tot diverse suggesties voor aanvulling of wijziging. Hiervan is dankbaar gebruikgemaakt. Het eerste inleidende hoofdstuk is geheel herschreven en er is een paragraaf over de preventie van infectieziekten toegevoegd. In ieder hoofdstuk worden nu bijna alle ziektebeelden geïllustreerd met een patiëntencasus, waarop in de tekst wordt teruggegrepen. Alle hoofdstukken zijn herschreven en aangepast aan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van epidemiologie, resistentie en therapie van de meest voorkomende infectieziekten. Alle hoofdstukken zijn voorzien van een lijst met kernpunten. Wij hopen dat deze tweede druk een nog groter succes zal worden dan de eerste editie, in de diverse curricula met voldoening gebruikt zal worden en zal bijdragen aan een meer praktijkgerichte kennisontwikkeling van de toekomstige generatie artsen. Namens de redactie, I.M. Hoepelman

6 IX Inhoud H.A. Verbrugh 1 Inleiding: algemene aspecten van het vakgebied Inleiding Pathogene micro-organsimen Pathogenese van infectieziekten Epidemiologie van infectieziekten Preventie van infectieziekten Klinische aspecten en laboratoriumdiagnostiek Antimicrobiële therapie en resistentie 46 J.L.L. Kimpen 2 Infecties van de bovenste luchtwegen Inleiding Rhinitis, sinusitis en conjunctivitis Pharyngitis en tonsillitis Influenza Ortitis media Laryngitis 66 I.M. Hoepelman 3 Infecties van de onderste luchtwegen; tuberculose Inleiding Diagnostiek Onderste-luchtweginfectie Bronchiolitis Pertussis (kinkhoest) Tuberculose en andere mycobacteriële infecties 83 I.M. Hoepelman 4 Infecties van de urinewegen Inleiding Epidemiologie en pathogenese Diagnostiek Bacteriologie Klinische beelden en therapie 99

9 XII INHOUD C.M.J.E. Vandenbroucke-Grauls 14 Ziekenhuisinfecties Inleiding Postoperatieve wondinfecties Lage-luchtweginfecties Urineweginfecties Primaire bacteriëmie en sepsis Preventie en ziekenhuisinfecties 280 J.W.H. van der Meer 15 Infecties bij patiënten met gestoorde afweer Inleiding Stoornissen van de humorale afweer Stoornissen van de cellulaire afweer Gecombineerde defecten Gedetailleerde bespreking van enkele belangrijke opportunistische infecties 296 J.A.A. Hoogkamp-Korstanje 16 Zoönosen Inleiding Epidemiologie van zoönosen Overdracht van micro-organismen op de mens Borreliose Leptospirose Kattenkrabziekte 311 R.W. Sauerwein 17 Import- en reizigersziekten Inleiding Malaria Buiktyfus Dengue Reizigersdiarree Amoebiasis Schistosomiasis Echinokokkose 332 Bijlage 1 Eindtermen Geneeskunde volgens Raamplan 2001 betreffende de infectieziekten 335 Register 341 2b1af7f3a8